Đạo diễn Lê Cung Bắc – Phim càng gian nan càng ấn tượng

Trái nghề

Tôi biết ông vào những ngày mới vào nghề 1999. Lúc đó ông thường ra vào Hãng phim Giải Phóng, nơi có văn phòng toà soạn Báo Điện ảnh TPHCM, mà “chủ xị” là nhà biên kịch Phạm Thuỳ Nhân, người em cùng học chung trường với Lê Cung Bắc khi còn là sinh viên ở … Đà Lạt.

Cả hai anh em lúc mới là sinh viên của trường Đại học… kinh tế vùng cao nguyên, nhưng đã là thủ lỉnh của một ban kịch lừng lẫy trong nhà trường. Định mệnh xuôi khiến thế nào, khi ra trường cả hai không ai chịu làm kinh tế, Phạm Thuỳ Nhân đi vào ngành Công An, rồi lấn sân làm Phó đạo diễn và trở thành nhà biên kịch hàng đầu của làng phim phía Nam với hàng loạt tác phẩm: Gánh xiếc rong, Dấu ấn của quỷ Xương rồng đen, Mê Thảo – Thời vang bóng và anh cũng chính là người “gieo duyên” khi giao khá nhiều kịch bản cho Lê Cung Bắc trong vai trò đạo diễn. Họ đã trở thành một cặp đôi vàng trong làng phim làm nên những tác phẩm đình dám như: Người đẹp Tây Đô, bộ phim nhiều tập đầu tiên của phía nam, làm sống lại hình ảnh của một Việt Trinh tài sắc, người mà trước đó tưởng đã “tiêu tùng” tên tuổi vì dính vào các vụ scandal của thời đó. Qua đến phim Dòng đời, bộ phim truyền hình dài nhất (52 tập) đưa hình ảnh diễn viên Sông Hương, NSND Kim Xuân, Kinh Quốc… trở thành biểu tượng của hàng triệu khán giả truyền hình ở những năm 2000 đầu thế kỷ 21 và đình đám nhất là bộ phim Vó ngựa trời nam thực hiện năm 2016 đã lập kỷ lục khi đoạt đến 6 giải thưởng qua hai lần Liên hoan phim truyền hình toàn quốc và Cánh diều vàng năm 2010: Đạo diễn xuất sắc, diễn viên nam xuất sắc và quay phim xuất sắc nhất…

Người tiên phong

Ít ai biết anh là đạo diễn đầu tiên ở Sài Gòn tình nguyện về Đài truyền hình Bình Dương trong những ngày đầu hình thành hãng phim. Qua bộ phim Vì một ngày mai, Duyên phận và đặc biệt bộ phim Họ từng chung kẻ thù với nội dung gay góc về cuộc sống của những người lính sau ngày đất nước độc lập, họ là những người bạn (Trọng Hải, Hiền Mai, Trường Thịnh, Thương Tín, Tú Trinh, Tấn Thi…) từng nằm gai nếm mật trong thời chiến, nhưng đến thời bình, vì vật chất xa hoa, có người biến chất và họ trở thành kẻ thù trong suốt một hành trình đấu tranh giữa cái thiện và cái ác.

Nếu ở phim xã hội, Lê Cung Bắc luôn thể hiện kiến thức và sự từng trải trong cuộc sống, nhất là cả kho tài đồ sộ khi anh từng tham gia gần 200 phim (từng đóng trong các phim: Vị đắng tình yêu, Chuyện tình Mỵ Châu, Bà chúa cuối cùng, Hồi chuông màu da cam, Thăng Long đệ nhất kiếm, Tình nhỏ làm sao quên, Dấu ấn của quỷ, Cô bé mộng mơ, Dòng đời…) ở phim của anh luôn có những hình ảnh lung linh và câu chuyện ngồn ngộn về tính chân thật của xã hội xưa và nay.

Có dịp hợp tác cùng ông trong bộ phim Duyền trần thoát tục do ông đạo diễn, chúng tôi đã đi qua vùng tứ linh của đất Phật, từ Nêpan sang Ấn độ, rong duỗi suốt nữa tháng trời trên xứ người, để làm nên một câu chuyện của luật nhân quả với sự góp mặt của Việt Trinh, Nguyễn Phi Hùng, Cát Phượng, Việt Hương, Trường Thịnh… Phim đã được xác nhận kỷ lục là phim cổ trang Phật giáo quy mô lớn nhất của Việt Nam. Những ngày rong duỗi trên xứ người, ngoài việc chuyên tâm cho nghệ thuật của phim, ông luôn năng nổ và sẵn sàng tìm tòi những nét mới ở những cảnh quay hoành tráng, đói hỏi sự tinh tế và cả sự gian nan của nghề.

Và tác phẩm đình đám nhất của ông trong những ngày cuối đời phải nhắc đến Vó ngựa trời nam (2005), bộ phim từng được những người trong nghề đặt bằng cái tên rất đỗi thân thương: Vó ngựa trời ơi! Bởi những ai đi làm phim này, đều phải nếm trải sự khắc nghiệt, gian khổ trong suốt một hành trình làm phim, nếu không phải là những người yêu nghề, không đủ độ đam mê, chắc chắn họ sẽ bỏ cuộc, nhất là ông đang bước vào cái tuổi thất thập lai hy của cuộc đời.

Tâm tình về… nghề

Trong một lần trò chuyện cùng ông, hỏi ông điều gì đã khiến ông lao tâm khổ tứ với những cảnh phim khắc nghiệt? Với cuộc sống khá giả của ông, đâu nhất thiết phải khổ ải với nghiệp làm phim? Nghe qua ông chỉ cười rồi nhỏ nhẹ: Phim nào cực khổ nhất thì nó mới tạo cho mình nhiều ấn tượng nhất. Làm phim mà sướng quá dễ làm con người ta… hư! Hơn nữa, thú vị nhất là mỗi lần được xem lại phim của mình làm, thấy cảnh nào không vừa ý là cứ la lên: Giá như được làm lại, giá như được làm nữa. Tôi biết, tới tuổi này, mình làm gì tốt thì làm liền. Còn khỏe, còn cảm xúc là mình làm. Nếu mệt, không làm được gì thì thấy mình vô dụng lắm. Bởi thế khi ra hiện trường, nếu tôi yếu quá thì nhờ người trợ giúp, chứ tôi không muốn bỏ cuộc. Khát vọng làm phim của tôi luôn cháy bỏng, lúc nào tôi cũng muốn là chỉn chu hơn, tốt đẹp hơn…”.

Nhớ lần đến nhà anh ở Cư xá Bắc Hải để làm cái phóng sự nhằm lưu lại về những nhân vật từng lừng lẫy trong làng phim ảnh Việt Nam. Nói là nói như thế, chứ chúng tôi không hề nghĩ sẽ có cái ngày anh “ra đi” giữa lúc phong độ vẫn còn ngời ngời như thế.

Anh tiếp chúng tôi với phong thái nhẹ nhàng, luôn mĩm cười rất an nhiên tự tại. Dường như với anh thời gian này là những tháng ngày êm ả nhất, không còn tất bật với những công việc của phim và cũng không còn những ngày “ganh đua” với chuyện thế thái nhân tình.

Anh khoe, vẫn còn một dự án phim điện ảnh mà tất cả các khâu từ kinh phí cho đến nhân sự đã chuẩn bị xong, chỉ chờ anh… khoẻ là sẽ bắt tay làm. Vậy mà cơn bệnh trong người đã không cho phép anh thực hiện. Và bây giờ, giữa những ngày “bão dịch” thế này, tin anh đã ra đi vĩnh viễn đã làm nhiều người hụt hẩng.

Tôi lại nhớ lần đó, anh kể rất nhiều về về sự háo hức của cái thời tuổi trẻ đã bất chấp lao vào để được sống chết cùng… phim. Lần đầu anh được diễn viên Lê Văn Nghĩa (vai trò sản xuất phim) giao anh làm đạo diễn phim đầu tay: Trên cả hận thù. Lần đó, bao tâm huyết, nhiệt huyết anh đều dồn vào từng cảnh quay. Phim ra mắt, cả làng võ đều dõi mắ theo dõi các võ sư ngoài đời lên phim như: Khúc Chánh Bình, Nguyễn Đăng Khánh, Lê Văn Nghĩa… đánh đấm đã mắt như thế nào. Chỉ qua lần đó, anh như minh chứng cho mọi người thấy: Đã có một Lê Cung Bắc đạo diễn giàu tâm huyết, nhiều hoài bão luôn sẵn sàng lao vào mỗi dự án phim như thể mợt chiến binh đang lao vào mặt trận nghệ thuật luôn chờ đón sự gian nan và đón nhận nhiều hạnh phúc của đời người.

Thành tích của Lê Cung Bắc:

Đạo diễn phim nhựa đầu tay – 1994 – Phim “Nhịp đập trái tim.
Huy chương Vàng LHP Truyền hình toàn quốc 1996 – Phim “Không thể rẽ trái.
Huy chương Bạc LHP Truyền hình toàn quốc 2006 – phim “Duyên phận.
Giải Đặc biệt của Ban giám khảo trong LHP quốc gia – phim “Những chiếc lá thời gian.
Phim Vó ngựa trời nam: Phim xuất sắc – Đạo diễn xuát sắc – Quay phim xuất sắc – Nam diễn viên xuất sắc tại Liên hoan phim truyền hình toàn quốc và Cánh diều vàng 2010.

Lữ Đắc Long